Dạy trẻ học ngôn ngữ bằng cách "nạp" từ cho trẻ hay tương tác cùng trẻ- cách nào tối ưu hơn?
Hai mươi năm trước đây, một nghiên cứu mang tính bước
ngoặt bởi các nhà nghiên cứu sự phát triển nổi tiếng là Hart và Risley mang tên
"khoảng cách 30 triệu từ” - đề cập đến số lượng từ có thể nói ở trẻ 3 tuổi
ở gia đình thu nhập thấp ít hơn so với các trẻ cùng tuổi khác. Phát hiện này đã
huy động rất nhiều nỗ lực quốc gia, tiểu bang và địa phương, tập trung phần lớn
vào cách chúng ta có thể giúp cha mẹ đọc, hát và nói chuyện với con cái của họ
trong nỗ lực để thu hẹp khoảng cách này. Nhưng việc sử dụng khoa học đang còn
nhiều khoảng trống.
Chúng
ta biết không chỉ là cách chúng ta nói chuyện với trẻ ; mà bao gồm cả cách
chúng ta nói chuyện với trẻ và cách chúng ta phải nỗ lực điều chỉnh sao cho phù
hợp.
Thúc
giục bố mẹ giao tiếp với trẻ trong một nỗ lực để điền vào bộ não trẻ thêm 30
triệu từ không phải là cách tiếp cận đúng. Các phòng thí nghiệm của chúng tôi,
bao gồm một số người khác nữa, đã tiến hành ba nghiên cứu gần đây cho thấy số
lượng ngôn ngữ qua đôi tai của trẻ không dự đoán kết quả trẻ học được sau đó.
Trong
một trong những nghiên cứu này, chúng tôi đã kiểm tra các đoạn hội thoại mà các
bà mẹ có thu nhập thấp đã nói với những đứa con 2 tuổi của họ, cũng như số
lượng từ mà các bà mẹ sử dụng. Chúng tôi băn khoăn liệu chúng ta có thể tìm ra
sự liên quan trong các cuộc hội thoại, từ đó dự đoán ngôn ngữ của trẻ em ở tuổi
lên 3. Liệu có điều kì diệu nào xảy ra với vốn ngôn ngữ của trẻ? Hoặc có thể có
yếu tố dự đoán tốt hơn nếu các cuộc hội thoại hai chiều xảy ra giữa cha mẹ và
trẻ?
Trả lời: Hội thoại tương tác hai chiều
Chúng
ta phải thúc đẩy các mối quan hệ ấm áp gần gũi, trong đó người lớn không chỉ
nói với con, mà còn phải khuyến khích sự tương tác. Cha mẹ cần duy trì cuộc hội
thoại, chứ không phải chỉ đơn giản là cố gắng để trẻ nghe càng nhiều từ càng tốt,
đấy là cách họ chuẩn bị cho con sự phát triển ngôn ngữ sau nay và thành công
trong việc học.
Một
nghiên cứu khác, với các cựu sinh viên tốt nghiệp Sarah Roseberry Lytle, vốn từ
học tập của trẻ em được trực tiếp tham gia với những người khác trên truyền
hình và video-chat( như Skype). Nghiên cứu cho thấy rằng trẻ dưới 3 tuổi hầu
như không học được gì từ việc nghe trên màn ảnh truyền hình, phản ứng của trẻ
để tương tác trên video chat là không thể phân biệt từ giữa người thật và người
trên video.
Cuối
cùng, một nghiên cứu thứ ba, với sinh viên tốt nghiệp Jessa Reed, kiểm tra
những gì sẽ xảy ra khi đàm thoại hai chiều bị gián đoạn. Để kiểm tra điều này,
chúng tôi yêu cầu cha mẹ dạy hai từ cho trẻ em ở hai tình huống. Trong một tình
huống, việc dạy của người mẹ bị gián đoạn bởi một cuộc gọi điện thoại. ở tình
huống kia, từ này được giảng dạy mà không bị gián đoạn. Chúng tôi thấy rằng trẻ
học được từ trong điều kiện không bị gián đoạn và không học được trong tình
trạng bị gián đoạn. Khi chúng ta phá vỡ sự tương tác hai chiều, con không nhận
ra những lợi ích của việc hội thoại. Tất nhiên, chúng ta không cấm cha mẹ không
được nhận điện thoại, nhưng cần lưu ý rằng việc học ngôn ngữ không xảy ra khi
các cuộc trò chuyện bị gián đoạn.
Ba
nghiên cứu này, cùng với nhiều nghiên cứu khác trong lĩnh vực này, cung cấp một
cảnh báo. Nếu chúng ta chỉ đơn giản khuyến khích các cha mẹ nói nhiều hơn với
con, sẽ không thúc đẩy việc học ngôn ngữ ở trẻ. Nhưng nếu chúng ta giúp cha mẹ
thấy giá trị các cuộc hội thoại đa dạng với con, sử dụng ngôn ngữ hoặc cử chỉ,
con sẽ học để tham gia vào cuộc hội thoại, từ đó phát triển ngôn ngữ và học tập
thành công hơn.
Kết
luận:
Nếu
chúng ta muốn thực sự cải thiện ngôn ngữ và khả năng đọc viết, chúng ta phải
chuyển mục tiêu từ số lượng từ trẻ nghe được sang chất lượng ngôn ngữ của trẻ
trong các mối quan hệ. Điều này đỏi hỏi sự xây dựng, khuyến khích, củng cố các
cuộc hội thoại tương tác hai chiều với trẻ
Roberta Michnick Golinkoff là Giám đốc của Phòng thí nghiệm “Chơi, học tập và
phát triển của trẻ” tại Đại học Delaware. Liên lạc với cô tại roberta@udel.edu.
Kathy Hirsh-Pasek là đồng giám đốc của “Trung tâm và phòng thí nghiệm về nhũ
nhi và trẻ nhỏ” tại Đại học Temple. Tiếp cận cô tại khirshpa@temple.edu.
Bác
sĩ Nguyễn Hoàng Oanh (dịch)
Không có nhận xét nào